Ahmet Yaşar Zengin / Eğitimin Önşartı: Âdâb-ı Muâşeret

EĞİTİMİN ÖNŞARTI: ÂDÂB-I MUÂŞERET
"Babam Of ilçesinde medrese hocasıydı. Çok öğrenci yetiştirdi. İlim ile hitabet birleşince Of merkez camisinin fahri vaizliğini de üstlenmişti…

Babamla yaşadığım bir anım:
Medresede yeni bir öğrenci grubu oluşmuştu. Beni de bu gruba dâhil etti. Eğitime başladık. 15 gün boyunca Kuran’dan, namazdan hiç bahsetmedi. Anlattığı konular:

1. Terbiye,
2. İnsanlar ve toplum ile iletişim kuralları,
3. Büyüklerin yanında oturma kuralları,
5. Dinleme kuralları,
6. Konuşma kuralları,
7. Helal ve haramı bilme,

Kısacası adabı muaşeret kurallarını anlattı. 15 günün sonunda sınav yaptı. Sınavdan geçer not alanlar medresede öğrenci oldu. Ben babama güvendiğim için önemsemedim sınavı geçemedim. Dolayısıyla öğrenciliğe kabul edilmedim. İkinci 15 günlük adabı muaşeret sınavından sonra medresede öğrenci oldum.

Aradan yıllar geçti üniversitede hoca oldum. Osmanlı eğitimini araştırdım.  Araştırma neticesinde Osmanlı Eğitiminde:

1. Dinlemeyi öğretmek,
2. Okumayı öğretmek,
3. Konuşmayı öğretmek,
4. İletişimi öğretmek,
5. Helal ve Haramı öğretmek,
6. Adabı muaşeret kurallarını öğretmek,

Osmanlı eğitiminde ilim sahibi olmak isteyenlere yukarıdaki altı maddeyi ihtiva eden bilgiler ısrarla öğretilirdi, sonra detaylara geçilirdi…

Yıllar sonra babama sordum. 15 gün boyunca niye adabı muaşeret kurallarını anlattın? Öğrenmek istemeyenleri, öğrenciliğe niye kabul etmedin?

“Adab-ı muaşeret kurallarını bilmeyenler kendisine, hocasına, büyüklerine, ilme, vatanına, dinine saygısı olmaz. Helal ile haramı bilmez. Bu nedenle adabı muaşeret kurallarını anlattım.

Hocaların, öğretmenlerin, ilim adamlarının adabı muaşeret kurallarını bilecek ve öğretecek. Liyakat, beceri veya irfan sahibi ilim nakletmekle veya ezberletmekle değil adabı muaşeret kurallarını öğretmekle başlar. Helal ve haramı öğretmeyen eğitim yuvaları liyakatli ve irfan sahibi insan yetiştirmez.”

Babamın bana miras bıraktığı eğitim anlayışı:

Eğitim fakültesinde ilk 15 gün boyunca ders anlatmazdım. Adabı muaşeret kurallarını anlatırdım. Helâl, haram ve kul hakkını anlamak için Adabı muaşeret mecburi ders olmalıdır.

Babam ile yaşadığım bir anımı, eğitime katkı olur diye anlattım."

Selam ve yargılarımla

Ahmet Yaşar Zengin