Hipertansiyon Hakkında Bilmemiz Gerekenler

Hipertansiyon ya da tansiyon yüksekliği nedir ve neden olur?
Tansiyon, kalbin kanı pompalarken damar cidarında oluşturduğu basınçtır. Bu basıncın istenilen değerlerin üzerinde olması durumu ise hipertansiyon olarak tanımlanır. Toplumun %20’sinde hipertansiyon vardır, bu oran 45-54 yaş grubunda yaklaşık %40, 55-64 yaş grubunda ise yaklaşık %50’dir. Bu nedenle toplumun her yaş grubundan bireyler yılda en az bir kez tansiyonlarını kontrol ettirmelidirler.

Kan basıncı sistolik (halk arasında büyük tansiyon) ve diastolik (halk arasında küçük tansiyon) olarak iki farklı değerden oluşur. Normal kan basıncı değerleri sırasıyla sistolik için en çok 130 mm Hg, diastolik için ise en çok 85 mm Hg olmalıdır, bu değerler normal kan basıncı değerleridir. Sınırda normal değerler ise sistolik kan basıncı için 130-139 mm Hg, diastolik kan basıncı içi ise 85-89 mm Hg dır. Hipertansiyon sınırı ise sistolik kan basıncı için 140 mm Hg, diastolik kan basıncı için ise 90 mm Hg dır.

Hipertansiyon birincil (esansiyel) hipertansiyon ve ikincil hipertansiyon olarak sınıflandırılır. Genetik faktörler, fazla tuz tüketimi, hareketsiz yaşam, fazla kilo, stres, sigara ve aşırı alkol tüketimi hipertansiyonun bilinen en sık nedenleri olsa da ; hipertansiyon hastalarının yüzde 90-95’inde hipertansiyonun nedeni belli değildir. Hastaların yüzde 5-10’unda görülen sekonder (ikincil) hipertansiyon ise  altta yatan bir nedene bağlı olarak gelişir. İkincil hipertansiyonun en sık görülen nedenleri; böbrek hastalıkları ,böbreküstü bezinin hastalıkları, böbrek damarlarının daralması,doğuştan aortun bir bölümünün dar olması,uyku apnesi ,tiroid bezi hastalıkları,doğum kontrol hapları, soğuk algınlığı ilaçları, burun tıkanıklığını gideren ilaçlar,  romatizma ve depresyon tedavisinde kullanılan bazı ilaçlardır.

Hipertansiyonda ortaya çıkabilecek komplikasyonlar nelerdir?
İskemik kalp hastalığı,kalp krizi, felç, periferik vasküler hastalık, kalp yetmezliği, aort anevrizması, difüz damar sertliği(Ateroskleroz) gibi kardiyovasküler hastalıkların riski artar.]Hipertansiyon ayrıca kognitif yetersizlik, demans ve kronik böbrek hastalığı için de risk faktörü oluşturmaktadır.  Gözlerde görme kaybına kadar götürecek süreci yapabilir, böbrekler  özellikle malign hipertansiyonda büyük zarar görürler (Hipertansif nefropati).

Hipertansiyon nasıl teşhis edilir, belirtileri nelerdir?
Hasta sürekli olarak yüksek kan basıncına sahipse hipertansiyon teşhis edilir. Geleneksel olarak, tanı tansiyon aleti ile belli süre içinde aralıklı üç ayrı ölçüm yapılmasını gerektirir. Hipertansif  hastaların başlangıç değerlendirmesinde anamnez ve fiziksel muayene gerekir. Tanıda altın standart 24 saat ambulatuvar kan basıncı ölçümüdür. Takip, daha az ideal olmakla birlikte, evde yedi gün boyunca tansiyonun izlenmesi ile de gerçekleştirilebilir. Ambulatuar kan basıncı ölçümü hipertansiyonun tanısında ve takibinde ideal bir yöntemdir ve imkan olan her durumda kullanılmalıdır. Ambulatuar kan basıncının 24 saatlik ortalaması ≥130/80 mmHg veya gündüz ortalaması ≥135/85 mmHg veya gece ortalaması ≥12070  ise hipertansiyon tanısı konulur
Hipertansiyon nadiren semptom/belirti gösterir ve genellikle tarama esnasında veya tesadüfen tespit edilir. Yüksek tansiyona sahip bazı kişiler baş,ense,sırt ağrısı,bazen göğüs ağrısı, nefes darlığı,çabuk yorulma, sersemleme, baş dönmesi, tinnitus (çınlama), görme bozukluğu veya bayılma şikayelerinde bulunmaktadır.

Hipertansiyon nasıl tedavi edilir ve yöntemleri nelerdir?
Toplum sağlığı açısından erişkin bireyin kan basıncı hangi evrede olursa olsun uygun yaşam tarzı değişikliklerine uymalıdır. Yaşam tarzı önerilerinin ilaç tedavisi kadar önemli olduğu bilinmelidir.Hastalarımıza başlıca önerilerimiz ; ideal vücut ağırlığına gelmeleri(vki 20-25kg/m2), tuz kısıtlaması yapmaları (6 gr altı günlük tüketim hedefi), sağlıklı beslenmeleri(sebze- meyve ağırlıklı), sigarayı bırakmaları, alkolü kısıtlamaları, hareketli yaşama geçmeleri (egzersiz,günlük en az 30 dk yürüyüş), stres yönetimini uygulamalarıdır.
Antihipertansif  ilaç tedavisine başlamak için de kan basıncı değeri ile birlikte risk faktörleri ve eşlik eden hastalıklar dikkate alınmalıdır. Genel popülasyonda tedaviye başlamak için eşik klinik sistolik kan basıncı değeri ≥140 mmHgü veya diyastolik kan basıncı değeri ≥90 mmHgü iken yaşı ≥80 olanlarda eşik klinik sistolik kan basıncı ≥150 mmHg’dır.
Evre 1 hipertansiyonda ilaç tedavisine diyabetes mellitus,kronik böbrek hastalığı, koroner arter hastalığı serebrovasküler hastalık veya hedef organ hasarı varlığında hemen başlanır. Bu hastalıkların olmadığı durumlarda yaşam tarzı değişiklikleri önerilir.1 ay sonra kan basıncı hâlâ Evre 1’de ise ilaç tedavisine başlanır. Ancak hastanın günlük yaşam kalitesini etkileyen hipertansiyonla ilişkili semptomları varsa antihipertansif ilaç tedavisine daha erken başlanabilir Evre 2 ve üzeri hipertansiyonda ilaç tedavisine hemen başlanmalıdır

Hipertansiyon hastaları nelere dikkat etmeli?